قواعد تعمیر و نگهداری الکتروموتورها

تعمیر و نگهداری الکتروموتور و یا موتور القایی یک برنامه تعمیر و نگهداری که به خوبی و با دقت طراحی شده است هنگامی که درست استفاده شود می تواند به صورت خلاصه شامل موارد زیر باشد.

1. نگهداری پیشگیرانه
2. نگهداری پیشگویانه
3. تعمیر و نگهداری واکنشی (Reactive)

سیکلهای بازرسی و نظارت به نوع الکتروموتور و شرایط کارکردی آن بستگی دارد. موتور به منظور جلوگیری از خرابی و طولانی تر شدن طول عمر خود نیاز به تعمیر و نگهداری منظم دارد. معمولا گفته می شود که موتورها و قطعات آنها بایستی هر 6 ماه تست و در صورت نیاز سرویس و تعمیر شوند. فقط در این صورت است که نگهداشتن طول عمر مفید و راندمان موتور ممکن می شود.

شکل شماره (1) :عواملی که بر اثر عدم تعمیر و نگهداری مناسب بر طول عمر موتور تاثیر می گذارند.

1- نگهداری پیشگیرانه موتور

هدف از این نوع نگهداری جلوگیری از ایجاد مشکلات حین عملکرد و اطمینان یافتن از این که موتور به طور مستمر در حالت معمولی یک کارکرد قابل اطمینان را تامین می کند، است. نگهداری پیشگیرانه بخشی از نگهداری برنامه ریزی شده کل سیستم است.

شکل شماره (2) : نگهداری پیشگیرانه موتور

2- نگهداری پیشگویانه موتور

هدف از این نوع نگهداری موتور، رسیدن به این مساله است که اطمینان یابیم نوع صحیح نگهداری در زمان صحیح انجام می شود. به منظور تعیین کردن این دو پارامتر، نیاز داریم عملکرد موتور را به صورت پیوسته و منظم پایش کرده و مشکل را قبل از آنکه واقعا رخ بدهد شناسایی کنیم.

3- تعمیر و نگهداری واکنشی (Reactive)

هدف اصلی از این نوع نگهداری، تعمیر و جایگزینی موتور در هنگام رخداد خرابی است. تعمیر و نگهداری راکتیو (انفعالی) به عنوان تعمیر و نگهداری از کار افتادگی نیز شناخته می شود، در این نوع فعالیت هیچ نوع سرویس یا اندازه گیری های منظم انجام نمی شود.

نکاتی درباره تعمیرات و نگهداری پیشگیرانه

از کار افتادگی دستگاههای صنعتی بسیار پر هزینه است، بدلیل اینکه اگر قسمتی از فرآیند از کار بیفتد کل فرآیند متوقف خواهد شد. نگهداری پیشگیرانه موتور با یک مبنای منظم می تواند کمک کند که از خرابی موتور جلوگیری شود و در نتیجه از توقف ناخواسته خط تولید جلوگیری خواهد شد. در پاراگراف های بعدی برخی از ارکان مهم تعمیر و نگهداری پیشگیرانه در الکتروموتورها معرفی و بررسی خواهد شد.

شکل شماره (3) : انجام آزمونهایی برای تعمیر و نگهداری پیشگیرانه الکتروموتور

4- اقداماتی برای انجام تعمیر و نگهداری پیشگیرانه

1-4- تهویه موتور

اگر موتور در محیطی با تهویه کم و محدود نصب و بهره برداری شده باشد، ممکن است دمای موتور به دماهای بالایی برسد که می تواند به عایق بندی موتور و گریس یاتاقان آسیب بزند. و گرد و خاک و آلودگی ها نیز می توانند باعث گرفتگی و مسدود شدن سوراخها و مجاری تهویه موتور گردند.

از اینرو، به منظور جلوگیری از افزایش دمای بیش از اندازه موتور، مهم و حیاتی است که آلودگی ها به صورت منظم از محل های تهویه هوا زدوده شوند. با اینکه موتورها حفاظت شده اند، خیلی مهم است که موتورها را در جایی با تهویه دایمی نصب کنیم به گونه ای که دماهای زیاد به عایق و یاتاقانهای آن آسیب نزند. به هر مقدار که موتور خنک تر کار کند، طول عمر آن نیز افزایش می یابد. بنابراین، سرپوش فن و پره های خنک کننده بایستی حتی الامکان تمیز شوند.

شکل شماره (4) : گردوخاک و کثافات اغلب معابر تهویه را مسدود می کنند.

2-4- رطوبت و چگالش (condensation)

در موتور محفظه بسته با IP55، بخار آب ممکن است چگالیده شده و به مایع تبدیل شود و در نتیجه به سیم پیچها و یاتاقانهای موتور برسد. از اینرو، در این نوع موتور، دمای موتور همواره گرمتر از دمای محیط مجاور در حالت پایدار باشد. این کار را می توان با راه حل دیگری مانند برداشتن درپوش تخلیه انجام داد که اجازه خواهد داد میعانات آب از موتور خارج شوند.

توجه: برداشتن درپوش تخلیه درجه حفاظت موتور را از IP55 به IP44 تقلیل خواهد داد.

شکل شماره (5) : استاتور تجهیز شده با المنت گرم کننده برای ممانعت از مشکلات میعان.

3-4- اتصالات شل (Loose connections)

تمامی اتصالات الکتریکی باید سفت و محکم با گشتاور توصیه شده بسته شوند. خزش در پیچها و سیکلهای کاری معمولا باعث باز شدن اتصالات می گردد. فیوزها، اتصالات کابلها، کنتاکتورها و مدار شکن ها اغلب در معرض شل شدن اتصالاتشان هستند و بایستی به صورت منظم چک شوند.

شکل شماره (6) :تمام اتصالات الکتریکی باید سفت و محکم باشند.

4-4- عدم تعادل ولتاژ و جریان

عدم تعادل ولتاژ و جریان مطمئنا یکی ازحوزه های نگرانی است و مقادیر آنها به منظور جلوگیری از ایجاد مشکل در موتور بایستی مرتبا چک شود. عدم تعادل ولتاژ هنگامی رخ می دهد که دامنه ولتاژهای سه فاز متفاوت از همدیگر است. عدم تعادل ولتاژ باعث عدم تعادل جریان نیز می شود.

این مساله باعث انواع مختلفی از مشکلات می شود. لرزش، گشتاور ضربانی و افزایش دمای بیش از حد سیم پیچ یکی یا چند فاز، از آن جمله آنها است. عدم تعادل ولتاژ منجر به کاهش راندمان موتور و کوتاهتر شدن عمر آن می شود.

عدم تعادل ولتاژ مطابق رابطه زیر قابل محاسبه است.

5-4- کم بودن و اضافه بودن ولتاژ

کم و اضافه بودن ولتاژ عایقهای استاتور موتور را فرسوده می کند. کم بودن ولتاژ در عایقها تنش حرارتی ایجاد می کند.

در ولتاژهای پایین تر، موتور در راندمانی کمتر از بار کامل خود کار می کند، داغتر کار کرده، دارای لغزش بزرگتر بوده، گشتاور کمتری تولید کرده و احتمالا طول عمر کوتاهتری خواهد داشت.

معولا، موتورهای القایی قادر به تحمل شرایط اضافه ولتاژ هستند. اما، اضافه ولتاژهای شدید ممکن است باعث اتصال کوتاه حلقه های سیم پیچها، اتصال فاز به فاز یا اتصال فاز به زمین شود. که این اتصال کوتاه، بین فازها یا بین فازها و بدنه می باشد.