هد:
هد یا فشار پمپ یعنی در شرایط استاندارد یک پمپ تا چه ارتفاعی میتواند سیال را بالا برد. در پمپهای سانتریفوژ واحد اندازهگیری هد بر حسب متر (m) یا فوت (ft) بوده و برای پمپهای روتاری و جا به جایی مثبت اغلب فشار پمپ بر حسب Bar، پوند بر اینچ مربع (PSI)، کیلو پاسکال (kPa) میباشد.
همانطور که در فوق ذکر شد در پمپهای سانتریفوژ واحد هد متر میباشد و این بدین معناست که پمپ تا چند متر ارتفاع سیال را بالا میبرد.
برای مثال هد پمپی حداکثر ۲۳ متر است، یعنی که پمپ مورد نظر میتواند ۲۳ متر سیال را تحت فشار بالا ببرد.
اصطلاح تحت فشار در پمپهای گریز از مرکزی که توانایی انتقال سیال را به درون شلنگ یا لوله دارند و نمیتوانند سیال را پرتاب کنند، استفاده میشود.
لازم به ذکر است عدد هد هر پمپ روی آن درج شده است اما باید توجه داشته باشیم حداکثر هد هر پمپ در شرایط آزمایشگاهی و استاندارد اندازهگیری شده و برای ساختمانهایی که شرایط لوله کشی در وضعیت استاندارد نمیباشد نباید به آن عدد بسنده کرد و همچنین عدد حداکثر هد پمپ درباره لولههای مستقیم و صاف صادق میباشد.
دبی:
دبی به حجم یا مقدار سیال جا به جا شده در مدت زمان مشخص گفته میشود به عبارت دیگر دبی حجم یا مقدار سیالی است که از مکان مشخصی در واحد زمان عبور میکند و دبی پمپ یعنی اینکه پمپ مورد نظر در واحد زمان توانایی جا به جایی چه میزان از سیال را دارد. لازم به ذکر است واحد دبی متر مکعب بر ثانیه میباشد.
برای مثال پمپ ۱ اسب بشقابی در ارتفاع ۱۰ متر ۱۰لیتر سیال به ما میدهد و در ارتفاع ۲۰ متر ۷لیتر سیال.
از مثال بالا در مییابیم که هد و دبی مکمل و پشتیبان هم میباشند. از جهتی دبی زمانی کاربرد دارد که چند مصرفکننده برای سرویسدهی پمپ در جریان مسیر وجود داشته باشد در این صورت اگر پمپ نصب شده دارای دبی کم باشد نمیتواند به مصرف کنندهها به خوبی سیال را برساند. این موضوع در هد نیز صادق است، پمپی که دبی آن بالا باشد اما هد آن کم باشد در طبقات فوقانی دچار قطعی خواهیم شد.
پمپهای سانتریفوژ باید در محدوده مجاز تعیین شده هد و دبی شرکت سازنده کار کنند در غیر این صورت باعث بروز مشکلات و خرابیهای فراوانی در پمپ میشود. این محدوده مجاز تعین شده هد و دبی در پمپهای سانتریفوژ روی پلاک نصب شده روی پمپ قابل مشاهده بوده. در ادامه به واکنش پمپ در دبی بالاتر یا پایینتر از حد مجاز میپردازیم:
در صورتی که سیال مورد استفاده در پمپ پایینتر از حد مجاز تعیین شده روی پلاک پمپاژ شود پس از گذشت مدتی از کارکرد پمپ به دلیل عدم وجود توازن بر روی محور پمپ فشار زیادی روی بیرینگهای شفت وارد میشود و همچنین به علت وجود فشار روی پمپ، مکانیکال سیل نیز دچار مشکل میشود و کارایی خود را از دست میدهد تا جایی که باعث نشتی از پمپ شود. لازم به ذکر است اگر دبی پمپاژٰ شده بسیار پایینتر از از بازه مجاز باشد علاوه بر مشکلات به وجود آمده باعث به شدت گرم شدن بدنه پمپ نیز میشود.
از دیگر مشکلاتی که در صورت پایین بودن دبی برای پمپ به وجود میآید، میتوان به افزایش فشار روی یاتاقان بخاطر عدم توازن بر روی محور پمپها اشاره کرد.
از جهت دیگر اگر سیال پمپاژ شده توسط پمپ دارای دبی بالاتر از حد مجاز باشد، پس از گذشت مدتی از کارکرد پمپ، پدیدهی کاویتاسیون رخ می دهد. یعنی به علت ورود سیال با سرعت بسیار بالا به درون پمپ، مقداری از آن تبخیر میشود و سیال تبخیر شده در مجاورت پروانه به خاطر بالا رفتن فشار موضعی به حبابچههایی تبدیل میشود و به خاطر ضربه زدن این حبابچهها به پروانههای پمپ، پروانه دچار خوردگی میشود و باعث پایین آمدن راندمان پمپ میشود. به عبارت دیگر در پمپها پدیده کاویتاسیون باعث ایجاد فرسودگی زیاد اجزای سازنده و قطعات پمپ میشود و میتواند طول عمر پروانه یا پمپ را به طور چشمگیری کاهش دهد.